Moeders (3), 9 oktober 2019
Deze maand een driedelig feuilleton over moeders. De tekst is een bewerking van het gelijknamige hoofdstuk in ‘Wij zijn allemaal nomaden’. Vandaag deel 3.
Maar zieligheid kan ook juist krachten losmaken. Ik ben onder de indruk van het empathische vermogen van de ouders van D. van vier jaar, die ik op de polikliniek zie met hun geretardeerde kind met epilepsie. Zij laten mij zien hoe ze hem koesteren en samen praten over oplossingen voor nieuwe vraagstukken. Ze gebruiken hun relatie, hun begrip en hun zachte stem in hun zoektocht. Voor zulke mensen moet je die wetten ook schrijven. Zodat zij hun recht op informatie kunnen opeisen en de juiste zorg voor hun zieke kind kunnen krijgen. Zolang de zorginstelling op dit punt een zwakkere schakel is dan de ouders of de patiënt zelf, zijn de zieken weerloos en zielig. En dat is niet nodig, leer ik vandaag.
Dat blijkt ook bij de twaalfjarige, licht geretardeerde Isla, die zich van de prins geen kwaad weet met haar schattige glimlach, haar brilletje en haar epilepsie. Haar grote zus zorgde er van de week op de polikliniek voor dat dit meisje niet weerloos zou zijn. Isla mocht door haar veranderde gedrag niet meer naar school, maar thuis wisten ze haar met het gezin een plaats te geven waar ze toch zinvol bezig was. Ik gaf haar een balpen als cadeautje, zodat ze wat te doen zou hebben als de anderen naar school waren, om woordjes te schrijven en te herhalen voor zichzelf of om te tellen. Dat ze nu af en toe agressief is, een weekje steeds, zal met de nieuwe hormonen van dit magere sprietje samenhangen. Voor haar en de familie hebben we gespreksbegeleiding geadviseerd. Deze mensen kunnen leren van het woord. Dit meisje heeft genoeg moeders om zich heen.
Dokter J. kijkt zijn patiënten amper aan, lijkt niet betrokken, heeft het te druk met zichzelf omdat hij het vak nog niet beheerst en niet weet wat te doen. Of hij is gewoon een moeilijker mens dan de andere artsen, dat weet ik nog niet. Maar een recept aan een Burundees aanreiken met je linkerhand terwijl je de andere kant op kijkt, zoals ik hem keer op keer zie doen, heeft niets te maken met onervarenheid. In mijn projectvoorstel over een vast opleidingscurriculum voor de artsen zit dan ook niet alleen een deel over regels en wetten, maar ook een deel over ethiek en respect. Hutu of Tutsi, het maakt me niet uit. Het aanleren van gelijkwaardigheid tussen dokter en patiënt is een moeilijk deel van het vak voor sommigen, dat geldt internationaal. Maar het is wel degelijk een patiënten recht. Draag de kennis over op het niveau van je gesprekspartner, van dokter op dokter, van dokter op patiënt. Ethiek is een sterke schakel, ook als je een zachte stem hebt.
Míjn moeder had geen zachte stem, maar wel een onopvallende. Zij heeft die weten te benutten om mij te laten leren en om haar eigenwijsheid over te dragen, zodat ik kan doen wat ik hier nu doe. Net zoals de moeder van R. haar stem gebruikte, wat mij het geld deed geven; zodat ze weer een stap kan zetten in de zorg voor haar gezin, een proces waarin ik een heel kleine schakel kon zijn. Het zijn dokter G. en dokter J. die zich zullen moeten ontwikkelen tot structurele sterke schakels voor de Burundese ketting.
- Amy Besamusca–Ekelschot
