2017 - Corrie Hermannprijs Symposium

Het thema van het Corrie Hermannprijs Symposium van de VNVA is 'Vrouw zijn maakt het verschil'. Het symposium werd gehouden op 18 maart 2017. Tijdens het symposium werd ingegaan op verschillen tussen mannen en vrouwen met een inflammatoire darmziekte. Deze zijn zichtbaar op verschillende niveaus en kunnen leiden tot andere ziekte-uitkomsten bij vrouwen ten opzichte van mannen met deze aandoening. De bewustwording van deze ongelijkheid tussen de geslachten leidt tot een op maat gemaakte management strategie, bijvoorbeeld bij een eventuele zwangerschapswens, en zal uiteindelijk resulteren in een meer kosteneffectieve behandeling.

Het thema van het Corrie Hermannprijs Symposium van de VNVA is 'Vrouw zijn maakt het verschil'. Het symposium werd gehouden op 18 maart 2017. Tijdens het symposium werd ingegaan op verschillen tussen mannen en vrouwen met een inflammatoire darmziekte. Deze zijn zichtbaar op verschillende niveaus en kunnen leiden tot andere ziekte-uitkomsten bij vrouwen ten opzichte van mannen met deze aandoening. De bewustwording van deze ongelijkheid tussen de geslachten leidt tot een op maat gemaakte management strategie, bijvoorbeeld bij een eventuele zwangerschapswens, en zal uiteindelijk resulteren in een meer kosteneffectieve behandeling.

Aangezien de Corrie Hermannprijs zowel verbonden is met wetenschappelijk onderzoek als ook met het versterken van de positie van de vrouwelijke arts werd het symposium geopend met een inspirerend verhaal over waar de kansen liggen voor de vrouw in de academische wereld. Nu diversiteit zowel in de samenleving als in de zorg steeds meer wordt erkend en gewaardeerd is er toenemende behoefte aan vrouwelijk leiderschap, met een frisse aanpak van medisch wetenschappelijk onderzoek.

Aan het eind van het symposium vond de uitreiking plaats van de Corrie Hermannprijs 2017 aan prof. dr. C.J. (Janneke) van der Woude.

Terugblik door Wybrich Cnossen

Het Corrie Herman Symposium was een dag om naar uit te kijken voor een grote groep vrouwelijke artsen, liefhebbers en de VNVA. Het samengestelde programma door de prijswinnares bood een up-date over genderspecifieke onderwerpen binnen het MDL-specialisme met voorafgaand een interessante presentatie over het thema ‘de vrouw in de academische wereld’.

Een vrouwenprobleem aan de top?
Professor Hanneke Takkenberg sprak over haar ervaringen en de aandacht voor diversiteit en vrouwelijk talent. Als voorzitter van het Erasmus Netwerk Vrouwelijke Hoogleraren vertelde ze over het creëren van gelijke kansen, het benutten van diversiteit en de voordelen van genderverschillen. Zij stelde de vraag: hoe is het mogelijk dat er meer vrouwen dan mannen geneeskunde studeren en in de medische sector werken, maar slechts een kleine groep (~15%) vrouwen hebben een hoog level bereikt? Deze scheve verhouding bestaat al tijden. Sinds enkele jaren hebben de universiteiten in Nederland als doel gesteld om het aantal vrouwelijke hoogleraren te verhogen om een evenwichtige man-vrouw-verdeling te vormen.
Is een laag percentage vrouwelijke hoogleraren een ‘vrouwenprobleem’? Uit een opiniepeiling blijkt dat sommigen dat wel vinden. Dit zou te maken hebben met de motivatie, familiezaken of minder goede prestaties door vrouwen. Er werd zelfs beweerd dat vrouwen fysiek minder in staat zouden zijn om hogere functies (of meerdere taken) te kunnen uitvoeren. Professor Takkenberg stelt dat gender diversiteit in de 21e eeuw geen vrouwenkwestie is, maar zo is gemaakt. Integendeel, het is van vitaal belang voor het medisch bedrijf.

Waarom is het voor organisaties tegenwoordig een uitdaging geworden om vrouwelijk talent te ontdekken en te behouden? Het antwoord hierop is dat er enerzijds te weinig vrouwelijke rolmodellen bestaan, anderzijds zijn de werkomstandigheden te weinig flexibel. Daarnaast spelen andere factoren een rol, zoals in de ‘John & Jennifer study’ is beschreven. Dit onderzoek toont aan dat er een impliciete bias in de wetenschap bestaat. Een identiek CV van een man en een vrouw werd beoordeeld door academici in deze dubbelblinde studie. Een opvallende bevinding was dat de vrouw minder vaak werd aangenomen voor de baan, eveneens werd het salaris lager ingeschaald.

Wil je weten of je zelf aanleg hebt of herken je (on)bewust ook deze impliciete bias? Check dan de link onderstaand en doe de test! Hiermee kun je nagaan welke woorden je associeert met mannen of vrouwen.

• ‘John & Jennifer study’: C.A. Moss-Racusin et al. Science faculty’s subtle gender biases favor male students. PNAS 2012 Oct 9;109(41):16474-9.
  http://www.pnas.org/content/109/41/16474.full.pdf
• Impliciete bias testen: Gender and Career IAT, Gender and Science IAT
  https://implicit.harvard.edu/implicit/selectatest.html

Genderspecifiek behandelen binnen de MDL?
De middag zette voort met presentaties over basale en klinische vraagstukken binnen het specialisme MDL. Professor Maikel Peppelenbosch bracht de basale wetenschap op de voorgrond waarbij genetica, immunologie en het vrouwelijke geslacht samen kwamen. In het kader van personalized medicine zijn er argumenten om een andere benadering voor vrouwen te overwegen. Na zijn enthousiaste uiteenzetting vertelde Herma Fidder over inflammatoire darmziekten (IBD). Medicatie is vaak eerst getest in mannelijke proefdieren en vervolgens toegepast in trialverband. Welke medicatie wordt er op dit moment gebruikt? En wat weten we hierover voor onze vrouwelijke patienten? In het kader van kostenbesparing van dure geneesmiddelen valt er wellicht nog winst te behalen in het kader van sekse-specifieke behandeling.

Annemarie de Vries illustreerde haar verhaal over extra-intestinale IBD met een diversiteit aan casus. Het herkennen van het heterogeen ziektebeeld blijft een uitdaging in de klinische praktijk. Duidelijke richtlijnen zijn grotendeels gemaakt, maar vaak wordt er ook empirisch gehandeld.

Zwanger en IBD

Prijswinnares Janneke van der Woude bracht ons mee in haar onderzoek en een enorm cohort aan kinderen (bijna 1000 stuks) die voortgekomen zijn uit moeders met IBD. Zij begeleidt en volgt de vrouwelijke IBD-populatie met een kinderwens. Samengevat heeft 1/3 een rustige ziekte, 1/3 een actieve ziekte en 1/3 een nog actievere ziekte waarvoor gepaste counseling door een MDL-arts nodig is.

Het krijgen van een kind is niet vanzelfsprekend en vergt goede controles en een rustige ziekte 6 maanden voor de conceptie bij vrouwen met IBD. Welke medicatie kan veilig worden doorgezet voor en tijdens de zwangerschap?
Prednisongebruik is geen contra-indicatie bij zwangerschap. Hierbij gaat het om een lage dosis, dus niet meer dan 15mg per dag. Hierbij moeten de gebruikelijke nadelige effecten van prednison wel in acht worden genomen (o.a. bijnierinsufficiëntie kind, hypertensie en diabetes). Laag-risico medicatie kan ook worden gecontinueerd, maar het liefst wordt er op de medicatielijst zoveel mogelijk geschrapt. Zo kan bijvoorbeeld anti-TNF worden gestopt tijdens de zwangerschap als er 6 maanden voor de conceptie de ziekte rustig is gebleven. Echter, alles gebeurt in goed overleg met duidelijke afgesproken controles. Opvallend is dat adalimumab een positief effect heeft op de vruchtbaarheid, hetgeen te maken heeft met minder TNF-productie. Een ander interessant gegeven is dat sulfasalazine een daling geeft van het foliumzuur dat men voor de conceptie gebruikt.

Als tijdens de zwangerschap alsnog een opvlamming plaatsvindt, dan mag er geen uitstel van behandeling zijn. Soms moet ook de endoscoop er toch gewoon in, legt Janneke van der Woude uit. Je wil toch de uitgebreidheid en de ernst van de ziekte bepalen.

Er zijn nog veel interessante vraagstukken waar Janneke van der Woude zich op toelegt. Onder andere zijn dit vragen omtrent hoe het kind in utero ontwikkelt bij IBD-medicatie, de follow-up van de geboren kinderen en de counseling binnen transitie geneeskunde omtrent kinderwens.
Voor deze veelbelovende tak van wetenschap is toenemende aandacht. Het onderzoek van Janneke van der Woude heeft eveneens bijgedragen aan de ECCO richtlijnen voor reproductie bij IBD-patienten: https://www.ecco-ibd.eu/index.php/publications/ecco-guidelines-science/published-ecco-guidelines.html