Rouleren, 5 juni 2019
Voor mij voelde de week alsof we een rondreizend circus waren, met een equipe van zeven leraren steeds pendelend tussen drie opleidingszalen in de provincie Rutana om de ziekenbegeleiders en verpleegkundigen in de communes uitleg te geven over psychiatrische symptomen en psychosociale zorg. Onze chauffeur stelde zich voor als 'Auswaar', en na enig gepuzzel begreep ik dat dit niet 'au soir' was, maar gewoon Oswald. Dat werd al snel Oshe. Ik breek altijd mijn hoofd over het woord 'dispositif', omdat dat heel veel betekenissen kan hebben en ik dan niet meteen weet welke er wordt bedoeld. En mijn equipe had een soortgelijk probleem toen ik het woord 'rouler' had gebruikt, bedoeld als rouleren: de leraren moesten van lokaal wisselen om de hen toegewezen modules te onderwijzen. Dat bleek niet het goede woord, want rouler betekent rollen óf zoiets als misleiden. Toen we daar eenmaal uit waren, hebben we het woord rouler voor van alles gebruikt en dus veel gelachen. In Rutana is een plaatsje dat Dondedieu (geschenk van God) heet. Daar had ik de nodige associaties bij, maar die heb ik netjes voor me gehouden om het niet nog ingewikkelder te maken.
We logeerden in een hotelletje mét licht, maar in mijn beleving zonder water. Toen ik dat zei, was iedereen verbaasd dat zij allemaal wel een bak water in hun kamer hadden gekregen en ik niet. O, ja, een bak water stond er bij mij ook. Dat het niet uit de kraan kwam maakte toch niet zoveel uit..? Mijn buurman ging elke morgen om half 5 naar de kerk en het gepiep van zijn deur was mijn wekker. Een druppeltje olie was wel handig geweest. Al is Rutana een hooggelegen koeler gebied, het wordt toch knap heet onder een golfplaten dak. Rutana is een mooie provincie, met veel grote witte trompetbloemen. Maar ook met veel rommel. Er is geen fruit, er groeien alleen ananassen maar het was niet het seizoen. Eten is altijd een probleem, maar er is wel rijst te vinden, met bruine bonen en aardappels en als je bijbetaalt ook een soort spinazie. Brood is er nauwelijks te vinden, chapati (pannenkoekjes) zijn er soms wel. Ook zijn er voor mensen met iets meer in hun portemonnee brochettes, maar die heb ik gemeden en al helemaal omdat koeienhart niet mijn favoriet is.
Onze cursisten in twee van de drie zalen, ziekenbegeleiders, waren enthousiast en leergierig. De aanwezigheid van zes peuters in de lessen stoorde totaal niet, maar ik denk dat Europeanen geen idee hebben hoe het er hier aan toe gaat. Het is ook bijzonder om mensen op te leiden die niet eens schoenen hebben. De groepen waren zo actief, dat ze zelf betere woorden hebben bedacht, zonder stigma, voor mensen met psychiatrische ziektes. En voor psychosociale problemen gebruikten ze de term 'de problemen van het leven', waarbij hun taak is mensen in moeilijkheden te begeleiden. Hoe ga je om met tegenslag, hoe wordt je een sterker mens, dat zijn aspecten die zij graag willen leren. De leraren hebben hier mooie lessen over verzorgd.
In de derde zaal, voor verpleegkundigen met een landconform inkomen, was de groep minder makkelijk. Hier waren verschillende redenen voor maar één ervan was dat ze wilden worden betaald voor hun aanwezigheid terwijl hun salaris bij het gezondheidscentrum gewoon doorliep. Uiteraard krijgen ze net als de andere groepen reis- en verblijfskosten betaald, maar hun stellingname maakte het lerarenteam even van slag. Tot ze doorkregen dat ze over de geldkwestie door de verpleegkundigen werd bedot. Roulé dus! Uiteindelijk keerde de rust weer en werden de lessen door het grootste deel van de aanwezige cursisten met goed resultaat gevolgd en wilde iedereen met de leraren op de foto. Al met al was het een boeiende en leerzame maar ook vermoeiende week. Van de 96 beoogde cursisten hebben we er 93 weten te 'bereiken'.
Na terugkeer in Bujumbura konden we een beetje uitrusten. Twee van de leraren kwamen in het weekend nog even bij me langs, 'pour rouler' haha. Maar ze kwamen gewoon om mee te werken aan het verslag over de trainingen, dat moest worden gemaakt voor de financier.
- Amy Besamusca – Ekelschot
