Sport, 8 mei 2019
Ruim een jaar geleden hebben we in Burundi de eerste leraren opgeleid in basisaspecten van de openbare GGZ. Over de afronding van deze training mhGAP van de WHO herinner ik me het volgende. Twee weken lang was alles prima gegaan. De internationale psychiaters waren als opleiders streng geweest en dat moest ook. Er werd hard gewerkt. Maar de laatste dag met de grote eindceremonie met veel gasten was het crisismanagement. Er waren ineens werklieden in het gebouw, die enorme herrie maakten. Er lag overal rommel op de plek die anders een oase van rust was. Uitleggen dat we geen werkplaats maar conferentiezalen hadden gehuurd hielp niet. Met heel veel overredingskracht gingen de mannen uiteindelijk iets anders doen. Even. En toen begon de herrie weer. Dus weer het gebouw uit hollen, trappen op en af, en weer rust. Even. Dat ging zo een keer of tien. Dus ik heb die dag goed gesport.
Voor de eindceremonie waren gasten uitgenodigd ‘à la Burundaise’, dus zonder overleg, op een veel te vroeg tijdstip, zodat de zaal niet op tijd klaar zou zijn. De directeur raakte helemaal in de stress, dus die had ik weggestuurd. Rustig blijven is het beste. Vier sterke mannen uit de training had ik gevraagd om 150 stoelen te regelen, en ik heb er zelf ook mijn steentje aan bijgedragen om in de bloedhitte alles netjes neer te zetten. Dus opnieuw goed gesport. De schatten uit de keuken van de trainingslocatie hadden eten voor me bewaard en dat was maar goed ook, anders had ik het niet volgehouden. Ondertussen moest ik bellen met Nederland omdat de certificaten voor de deelnemers niet vooraf waren gecontroleerd en er fouten in zaten. Dat was me pas de laatste ochtend gemeld. Het was een wijze les: voortaan van tevoren zelf controleren. Daarna moest telefonisch het ziekenhuisteam aan het werk worden gezet om alsnog in Bujumbura nieuwe certificaten te maken, dik papier te vinden en een drukkerij met kleurenprinter te zoeken. Overal waren de printers stuk... Maar tijdens de ceremonie, toen we al hadden besloten dat de certificaten dan maar moesten worden nagestuurd, kwam er iemand van het ziekenhuis met een grote smile op zijn gezicht binnen met certificaten. Een huzarenstukje in zo'n moeilijk land. Het hele team glom van trots, want ze hadden een Nederlandse fout hersteld. Aan de conferentietafel werden de WHO-certificaten getekend door de opleiders en de directeur en op het geplande(!) tijdstip uitgereikt. Hoe dan ook was de training als geheel heel nuttig en dit werd in de toespraken ook duidelijk gemaakt. We mochten er van de overheid geen diplomatieke organisaties (voor ons mogelijke sponsoren voor de decentralisatie van psychiatrische zorg) maar wel alle andere betrokkenen tot de politie aan toe bij uitnodigen, maar het eindrapport hebben we ze alsnog allemaal toegestuurd. En de politiearts vraagt nu hulp voor de behandeling van psychische trauma’s van agenten. Daar moet hij zijn baas dan eerst het budget voor vragen, want wij hebben het niet. In Burundi stel ik nooit de vraag van de kip en het ei. Het is hier altijd eerst het ei: het geld. Zonder geld kan in zo'n arm land (nummer drie op de wereldranglijst) niets tot stand komen. Eind goed al goed, al moet nu voor de decentralisatie van zorg de volgende fase van verder opleiden via onze trainers en praktijkbegeleiding en aanschaf van medicijnen enzovoort volgen.
Dit was geen bezigheid in de categorie 'schattig dat een NGO dit doet'. Het doet ertoe wat hier is bereikt en de internationale opleiders willen ook terugkomen omdat ze zien waar ze het voor doen. ‘Ubumenyi Batagira Imbibe’, ofwel Kennis Zonder Grenzen. Dat noemen ze hier Onbegrensde Kennis, ook mooi. Aan het eind van de ceremonie kreeg ik na mijn speech een grote Burundese pagne omgehangen. Dat was wel erg warm. Toen om 20:00 uur iedereen weg was, hebben we met ons team een verkoelend biertje gedronken en veel gelachen. De volgende morgen ben ik nog even langs de locatie gegaan om te zien of alles netjes was opgeruimd en om te bedanken voor de vriendelijkheid waar we van hadden genoten.
- Amy Besamusca – Ekelschot
