De (on)wijsheid van klagen
Door: Angelique van Dam
Klagen is kortdurend lekker en schept een band met mede klagers, maar verandert helaas uiteindelijk weinig. Bovendien versterkt het een collectieve negativiteit, die niet helpt voor jouw werk plezier. Een huisarts die ik deze week coachte noemde het: “Ik word meegezogen in de klaagzang van de dag”.
Toch zit er ook wijsheid in klagen.
De wijsheid van klagen
De wijsheid van klagen is, dat het een duidelijk signaal geeft: een signaal, dat er iets wringt, wat voor jou belangrijk is. Ons brein zorgt er dan voor, dat je alert wordt om jezelf te beschermen. In TA (transactionele analyse) wordt dit beschreven met de dramadriehoek.
De dramadriehoek
In de dramadriehoek gaat je brein vanuit onmacht, angst en/of miskenning automatisch in één van de drie rollen: De redder, de aanklager en het slachtoffer. Bij geen van deze drie rollen ligt de verantwoordelijkheid op de gezonde plaats en geeft daardoor weinig kans op beïnvloeding van het probleem. Wel voelen ze in het moment prettig.
De redder biedt graag veel (en soms ongevraagd) hulp. De redder neemt de verantwoordelijkheid van een ander over en maakt anderen afhankelijk en zichzelf onmisbaar.
Het slachtoffer gedraagt zich hulpeloos en ervaart alleen maar onmacht. Hij/zij kan en wil zelf de verantwoordelijkheid helemaal niet dragen.
De aanklager wijst alleen naar anderen die het verkeerd doen en legt dus de verantwoordelijkheid bij de ander. Hij/zij zorgt ervoor, dat anderen zich schuldig voelen.
In kringetjes draaien
Wanneer je maar lang genoeg redder bent (wat voor veel hulpverleners geldt), dan word je vanzelf zo uitgeput, dat je je op een bepaald moment heel makkelijk naar de slachtofferrol of naar de aanklager rol verplaatst. Ook dat is wat op dit moment op grote schaal in de zorg gebeurt. Met zijn allen bewegen we als zorgprofessionals heen en weer tussen deze drie drama-rollen. Het schept een band met zijn allen. Helaas is dit niet wat verandering in de zorg in gang zet. Het zorgt er hoogstens voor, dat er minder mensen geneeskunde gaan studeren, omdat het klagen/aanklagen/redden op dit moment zo openlijk gebeurt in de media en het vak niet van haar aantrekkelijkste kant laat zien.
Het kan anders!
Gelukkig kan het ook anders! En ook dat gebeurt op grote- en op kleine schaal. Dit vraagt wel een hele bewuste keuze om het anders te doen. En het vraagt om contact te maken met je eigen bevlogenheid en verlangen. Die zitten in de knel, waardoor je brein je in de dramadriehoek stuurt. Onder klagen zit altijd een verlangen. En vanuit jouw verlangen kan je uit de ‘dramadriehoek’ stappen. Om zo in de medisch leiderschaps driehoek te komen: Ook daar zijn er drie rollen, die je kan kiezen. Pas vanuit deze drie rollen kan je constructief verandering in gang zetten. Niet altijd makkelijk, maar wel met uiteindelijk meer resultaat dan wanneer je in de dramadriehoek blijft.
De medisch leiderschaps driehoek
De Intiatiefnemer: Je neemt eigen verantwoordelijkheid en zet een stap. Dat begint met je kwetsbaar op durven stellen. Bijvoorbeeld door om hulp te vragen. Of door aan te geven waar je mee zit en een voorstel te doen voor een eerste stap.
De Medespeler: Je beseft dat je nu eenmaal met zijn allen in dezelfde situatie zit. En dat je elkaar daarin nodig hebt. Dit vraagt om assertiviteit, waarbij je jouw grenzen aan durft te geven en durft te zeggen wat je echt denkt zonder daarbij de ander te kwetsen.
De Coach: Je accepteert dat anderen voor zichzelf kunnen zorgen en nodigt anderen uit tot verantwoordelijkheid nemen. Je kiest voor betrokkenheid en gaat samen met de ander kijken hoe het anders zou kunnen. En maakt daar duidelijke afspraken over.
Tja: hoe doe je dat dan?
Dat begint bij bewustwording! Want één ding is zeker: iedereen komt regelmatig in deze dramadriehoek. En zoals Cruijff al zei: “Je ziet het als je het doorhebt”. Dus:
· Het begint met doorkrijgen wanneer je jezelf hoort klagen of merkt dat je de boel aan het redden bent of anderen aan het aanklagen bent.
· Check bij jezelf of je de verantwoordelijkheid op een gezonde plek legt.
· Zo niet, bedenk dan welk verlangen er onder je klagen/aanklagen/redden ligt en geef dat verlangen woorden.
· Kies dan bewust voor één van de rollen in de Medisch Leiderschaps driehoek.
In onze coaching en onze nascholingen geven we je nog meer handvatten om tussen deze twee driehoeken te navigeren. Als je meer wilt weten over het coachen van jou of je team kan je hier contact met me opnemen. En voor onze nascholingen vind je hier meer informatie.
Zo benut je je eigen klagen en dat van anderen! Met Medisch Leiderschap dat door iedere arts verschillend wordt ingevuld en proactief invloed creëert. Vanuit je hart naar regie.