Leider of manager?

Enkele definities gegoogled:
Een leider is iemand die leidinggeeft (baas, aanvoerder of bestuurder).
Een manager neemt besluiten om de doelstellingen van een organisatie of onderneming te realiseren; het is iemand met aandacht voor de bedrijfsvoering (toewijzen en beheren van mensen en middelen).
Dus, het ziet ernaar uit dat een leider kan een belangrijke richtinggevende functie kan vervullen zonder zich al te veel te bekommeren om het personeelsverloop, het verzuim, of om de balanspositie.
Leiders en managers zijn er op alle niveaus.
Wordt onderzoek gedaan of een boek geschreven over zo’n functie dan is kiezen verstandig.

“Het aantal managers in onze werkzame beroepsbevolking neemt weer toe.”
Ben Tiggelaar schreef er op 28 januari 2024 in zijn NRC-column over en stelde erbij de vraag: “Is dat goed of slecht nieuws?”

Hij komt tot de slotsom dat hij voor meer goede teamleiders is met kleinere teams.

Het CBS doet (survey) onderzoek onder de werkzame bevolking en vraagt naar beroepsklasse (zie onder het plaatje: commercieel, bedrijfseconomisch en administratief, managers, technisch, etc). Het aantal managers steeg van 474 000 in het 3^de kwartaal 2022 naar 515.000 in Q3-2023.
Tiggelaar achterhaalde bij het CBS dat niet alle leidinggevenden hierin meetellen omdat niet elke teamleider zichzelf een manager noemt.

Het aanbod aan literatuur en seminars over leiderschap heeft de afgelopen jaren een enorme vlucht genomen. De redactie Boom Management maakte in september 2023 voor de lezer een overzicht van leiderschapsstijlen op alfabetische volgorde. Dat waren er 46: van Aanmoedigend Leiderschap tot Zichtbaar Leiderschap en 44 -stijlen hier tussenin. (zie Bronnen).
Wellicht gaat de komende jaren het accent weer verschuiven van leiden naar managen.

Henry Mintzberg, de Canadese organisatiedeskundige en managementgoeroe, geniet al decennialang internationale bekendheid als professor in managementstudies.
Zijn boek “Bedtime stories for managers” (2019) werd in het Nederlands vertaald: “42 korte verhalen voor de manager”. Enkele notities uit dit boekje:
Dat leiderschap superieur is aan management is een fabel. Zijn dirigenten eigenlijk manager of leider? Buiten de uitvoering in een concertgebouw zijn ze beide.
Een lijst met eigenschappen die succes als manager garandeert, bevat meer dan 50 kenmerken. Mintzberg distilleerde deze uit bestaande lijsten, maar voegt eraan toe dat als je al die eigenschappen hebt dat je geen menselijke manager meer bent. Zijn 8 favoriete eigenschappen: toegewijd, openhartig, inspirerend, reflecterend, vol inzichten, verbonden, bedachtzaam, en betrokken.
Er schijnen ook aanwijzingen te zijn dat ‘lang zijn’ voor mannen tot voordeel strekt. (Er is geen onderzoek bekend naar de lichaamsbouw van vrouwelijke managers). Uit eigen werkervaring voeg ik hieraan toe: topmanagers en -bestuurders blijken fysiek (qua aanleg) een sterke conditie te hebben (ze blijven overeind met weinig slaap en kunnen goed tegen alcohol).
Mintzberg ’s advies bij werving en selectie van een nieuwe manager: “Geef in het selectieproces diegene een stem die de kandidaten als manager hebben gehad”.
Verder zegt Mintzberg over leiderschap: daarvan heb je maar net genoeg nodig, maar wel ingebed in ‘communityship’. Daaraan voegt hij toe dat netwerken nog geen gemeenschappen zijn: netwerken zorgen voor verbinding, gemeenschappen zorgen voor elkaar. Twee van zijn korte verhalen gaan over: ‘communityship dat verder gaat dan leiderschap’, en ‘de epidemie van zielloos management’. In het algemeen wordt te veel aandacht gegeven aan meten en controleren (i.p.v. aan bezielen en inspireren).

Leider of manager?
Volgens Mintzberg zijn de begrippen om het even.
Het ‘vak’ is niet te leren in een collegezaal. Hij noemt het zorgwekkend dat een 2-tal studies hebben laten zien dat bedrijven met een MBA-er aan het roer het beslist niet beter deden dan bedrijven met een CEO zonder deze kwalificatie. Wel werden de MBA-CEO’s (te) goed betaald voor hun posities.
“Je leert meer over leiderschap als je drie dagen voor een vmbo-klas gaat staan.
Duizenden euro’s uitgeven aan een leiderschapscursus is pure geldverspilling”, schreef Japke-d in de NRC-rubriek enkele maanden geleden. Gekscherend of niet?

Voor informele leiders blijkt nauwelijks aandacht te zijn. Wel is aangetoond dat informele leiders in de verpleging, onder medisch specialisten en in de administratie een positieve invloed hebben op het succes van een instelling. Daaraan wordt de conclusie verbonden dat het met name in de verpleging zinvol is om alle teamleden te ontwikkelen als leider. Dan is er minder behoefte aan management en controle, en is er meer individuele motivatie en zorgkwaliteit.

Bronnen

https://www.nrc.nl/nieuws/2024/01/26/het-aantal-managers-neemt-toe-is-dat-goed-of-slecht-nieuws-a4188226
https://nl.wikipedia.org/wiki/Management
https://boommanagement.nl/artikel/alle-leiderschapsstijlen-op-een-rij/
https://mintzberg.org/
https://www.nrc.nl/nieuws/2023/11/13/stop-met-al-die-peperdure-cursussen-leiderschap-ze-zijn-pure-geldverspilling-a4180735
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7329379/

===Aanvullend bij:
https://www.vnva.nl/media/coaches-aan-het-woord/mia-sol/grenzen-aan-zelfsturende-teams/ - services
Asjah Ruffin c.s. lieten zien dat een grote ‘span of control’ negatieve consequenties heeft op verpleegkundig-managers zoals overbelasting en burn-out, meer ontevredenheid en meer verloop.
https://journals.lww.com/jhmonline/Fulltext/2023/05000/Understanding_the_Impact_of_Span_of_Control_on.4.aspx