Werk-privé balans of werk-privé integratie? Wat kies jij?

Door Moniek de Boer & Angelique van Dam

Vanwege het hoge burn-out percentage bij artsen is er veel aandacht voor werk-privé balans. Verstoring hiervan wordt vaak genoemd als één van de grootste oorzaken van burn-out. En de vraag wordt gesteld: hoe ga je dit in balans krijgen? Wat is daarvoor nodig?

Er is wel wat ingewikkelds aan de term werk-privé balans. Alsof het twee verschillende dingen zijn. Alsof ze tegenover elkaar staan. Alsof het één positief en het andere negatief is. Hoe weeg je dit? Zeker als je een bevlogen arts bent, zoals de meesten van ons. Hoe zwaar weegt dan je werk ten opzichte van je privéleven? En wanneer weet je dat het in balans is? Hoe meet je dat? Moet je dan kijken naar de hoeveelheid tijd die je erin steekt? Of is je tevredenheid een wegingsfactor? Of is moeheid een indicator? Of de mate van schuldgevoel, omdat je het gevoel hebt op elk vlak tekort te schieten?

In moderne leiderschap theorieën wordt steeds vaker gesproken over werk-privé integratie. De achtergrond hiervan is dat goed leiderschap vraagt om jezelf als heel mens in te zetten. Waarbij je dus jouw hele persoon meeneemt naar je werk én ook in je privéleven. Het woord balans suggereert dat je werk niet een onderdeel is van jezelf; je hebt werk en privé. Je werk geeft echter meestal veel voldoening. Het geeft je de kans invulling te geven aan zingeving en ontwikkeling. Dit zijn belangrijke factoren voor levensgeluk. Bovendien brengen sommige banen een verantwoordelijkheid met zich mee, die niet persé stopt om 18.00 uur.
Door op een andere manier naar je leven te kijken vervaagt het ‘hokjes denken’. Je hoeft je niet meer af te vragen of wat je doet onderdeel is van werk of privé. Je hoeft je alleen af te vragen of de wijze waarop je je leven leidt past bij jouw eigen zingeving, en/of bij jouw eigen waarden. Het kennen van je waarden is een sterk kompas in het leven. En omdat je een heel mens bent zijn je waarden hetzelfde in je werk en in de rest van je leven. En je waarden kunnen veranderen, doordat je ouder wordt, een gezin krijgt en door een life event bijvoorbeeld. Je top 7-10 van waarden verandert nauwelijks in je leven, de prioriteit van je waarden kunnen wel veranderen. En dit is dus prachtige input voor de keuzes die je te maken hebt, iedere dag. Zowel in je privéleven als op je werk.

Wij komen regelmatig artsen tegen in onze coachingspraktijk met een (bijna) burn-out of bevlogenheidsvraagstukken. Vaak zijn ze dan al in de problemen gekomen omdat ze langere tijd niet bewust genoeg keuzes hebben gemaakt die echt bij hen passen. Dit geldt voor zowel werk als voor privé. En als arts richten we ons makkelijker op wat voor anderen belangrijk is dan voor onszelf. Op een gegeven moment lopen we dan toch tegen onze grenzen aan en trekken pas bij problemen aan de bel.

Wat helpt je keuzes te maken in hoe jij je leven wil invullen?

• Vraag jezelf af wat voor jou echt belangrijk is (je kernwaarden). Probeer dit te benoemen aan de hand van waarden. Stel hier vervolgens een top 7-10 in vast. Dit zijn de waarden waar je echt energie van krijgt en die je kan relateren voor jezelf aan topervaringen, of aan flow momenten. Een favoriet boek of film helpt ook. Wat raakte je hierin? Boosheid kan ook helpen, vaak is dan een kernwaarde in de knel gekomen. Kernwaarden zijn iets anders dan de normen die je jezelf stelt of die je meegegeven zijn. Je kernwaarden voel je. Het kan soms makkelijker zijn om samen met iemand anders deze vragen te beantwoorden. Gebruik vervolgens je kernwaarden als kompas. Als verdieping een kernwaarde is wil je dat in alle vlakken van je leven verdieping tot uiting kan komen. Dat kan in werk zijn, in je omgang met familie of vrienden, in je keuze voor je specialisatie of je vrijetijdsbesteding.
• Kijk of je kernwaarden tot uiting komen in de manier waarop je je tijd doorbrengt. Durf nee te zeggen als iets niet bij je waarden past. Wees hier helder over. Dat voorkomt dat je dingen gaat doen waar je hart niet ligt en die energie kosten. Als je je weigering kan uitleggen vanuit waarden geeft dat aan een gesprek diepgang en voorkomt een gevoel van verdedigen.
• Teken een cirkeldiagram en geef daarin aan hoe je je tijd besteed, in hoeverre is je tijdsbesteding in overeenstemming met je kernwaarden. Wat zou je eventueel kunnen aanpassen om meer in overeenstemming met je waarden te leven?
• En tot slot: durf te kiezen. Als je je cirkeldiagram heb ingevuld en tot de ontdekking komt dat dit niet past in 24 uur, een week, maand of jaar kies dan bewust waar je voor dit moment in je leven minder tijd aan gaat besteden. Je waarden prioriteren bij je (levens)fase helpt hierin. Hoe beter je jouw kernwaarden en jouw zingeving kent, hoe bewuster je kan kiezen. Elke dag.