Tricky Tijden

Gerecenseerd door: Nicole Kronjee

Jitske Kramer, Tricky Tijden; Laat je niet gek maken. Uitgeverij Boom, 2024.

Laat je niet gek maken! Dat is de ondertitel van het boek en het advies van de auteur aan ons in deze verwarrende tijden. Zij analyseert op journalistieke wijze grensoverschrijdende maatschappelijke veranderingen op wereldschaal. Daarbij kijkt zij door een cultureel-antropologische bril en benut zij haar ervaringen op haar vele reizen en ontmoetingen. Het resultaat is zeer leesbaar en soms verrassend. Mede omdat zij zich niet in een bepaalde bubble positioneert maar probeert niet vooringenomen te zijn.

Een belangrijk element in het boek is haar visie op het dominante kapitalistische economische verdienmodel en de negatieve morele implicaties daarvan. In een economie waar de aandeelhouderswaarde sturend is, gaat het niet meer om de productie van waardevolle zaken, maar om vermeerdering van het kapitaal. De auteur spreekt in dit verband van narcokapitalisme, van verslaving als middel om mensen te manipuleren en te voorkomen dat economische belangen worden geschaad. Intussen vinden er grote veranderingen plaats en ervaren we liminaliteit, beperkingen in een overgangsfase. Mensen hebben geen vat meer op hun problemen en weten niet hoe zij om moeten gaan met de veranderingen waarvan zij het slachtoffer zijn. Zij laten zich misleiden door tricksters die tot het centrum van de macht zijn doorgedrongen. Op de sociale media is het een meningenfeest en wordt men geconfronteerd met onzinnige alternatieve feiten, complottheorieën en gaslighting. Er ontstaat een toenemende onzekerheid bij de burger en afhankelijkheid van influencers. Het publiek begrijpt de statistieken niet die elke dag weer worden gepubliceerd. Men raakt cultureel verdwaald en zit vast in een clusterfuck.

Een en ander leidt niet tot de noodzakelijke veranderingen. De auteur vindt nietsdoen geen optie meer. Er is een transformatie nodig om een betere wereld te creëren. Zij wijst daarbij op het belang van goede verbindende rituelen.