Geen klaproos

Namens de kerngroep ‘Vrouw, Gezondheid en Zorg’ van de Nederlandse Vrouwen Raad, schreven Lydia Ketting-Stroet, voorzitter Vereniging Nederlandse Vrouwelijke Artsen (VNVA) en Annelies Vethman, bestuurslid Nederlandse Vrouwen Raad (NVR) een stuk in de OPZIJ over de zichtbare inzet van vrouwen in de samenleving tijdens deze Coronacrisis, de waardering hiervoor en de schok in de samenleving, die ook kansen biedt.

Geen klaproos

Onder druk van corona wordt de inzet van vrouwen in de samenleving goed zichtbaar. De wijkverpleegster begeleidt de mantelzorger van de dementerende oudere die niet naar de dagbesteding kan. De ic-verpleegkundige draait 12-uurs diensten en isoleert zich daarna thuis omdat dat veiliger is voor haar patiënten en haar familie. De apotheker bouwt haar praktijk om zodat ze iedereen van medicijnen kan voorzien. De verloskundige beschermt zichzelf terwijl ze een bevalling begeleidt. De juf van groep 5 instrueert haar leerlingen via de laptop en probeert vooral de kinderen te bereiken over wie ze zich zorgen maakt. De supermarktmedewerkster vult de gehamsterde voorraden aan en bedient de kassa achter een plastic scherm. Corona maakt de waarde van vrouwelijke professionals glashelder.

Hoe houden we dat vast? Het aandeel van vrouwen in de vitale beroepen is groot; in de zorg is zelfs meer dan zeventig procent van de werknemers een vrouw. De waardering voor hen vanuit de samenleving is nu groot: we klappen massaal onze handen; luiden de kerkklokken en zingen samen het corona-lied. Een enorm verschil met een paar maanden geleden toen de verplegers en de onderwijzers op het Malieveld meer waardering vroegen voor hun werk.

De inzet van deze ‘vitale’ vrouwen tijdens de bestrijding van de corona-epidemie vraagt veel van hun gezinnen. Als hun partner géén ‘essentieel’ beroep heeft, is deze aangewezen op thuiswerken. Kinderen hebben begeleiding nodig bij hun schoolwerk. En de alleenstaande moeder moet al die ballen in haar eentje in de lucht houden. Dit vergt voor veel mensen flink schakelen. Dat merken we op verschillende gebieden:

• De taakverdeling in huis verandert; dat kan leiden tot wezenlijke verschuivingen in de verhoudingen
• Kinderopvang blijkt onontbeerlijk om iedereen het werken mogelijk te maken
• Onderwijzen blijkt een kunst: begeleiden en motiveren is nog niet zo makkelijk!
• Mantelzorgtaken worden duidelijker: de aandacht die we aan onze ouderen kunnen besteden is essentieel en bepaalt de kwaliteit van leven
• Onze ervaring met online vergaderen maakt dat we wellicht efficiënter gaan werken.

Iedereen merkt in deze tijd hoe belangrijk het persoonlijke contact is. Die online borrel is één keer leuk, maar collega’s daadwerkelijk ontmoeten geeft veel grotere betrokkenheid. In het onderwijs blijkt persoonlijk contact noodzakelijk om achterstanden te signaleren en te begeleiden. De waarde van het contact met opa en oma wordt groter als je het gedwongen moet missen. En in korte tijd blijkt dat de balans in gezinnen soms moeilijk te vinden is en dat de signalen van huiselijk geweld toenemen.

Vooral in de zorg zien we wat ‘nabijheid’ betekent bij mensen die ziek zijn. We merken dat die nabijheid niet te vervangen is. Het virus laat ons zien hoe kwetsbaar we als mens zijn. De angst om dood te gaan is onderdeel van het leven, maar we konden die jarenlang overstemmen door steeds meer geld te verdienen, door meer vakanties te vieren. De economische teruggang die ongetwijfeld zal volgen, haalt waarschijnlijk de franje een tijdje uit ons leven. Aan de andere kant: wat hebben we echt nodig om gezond te blijven? Bewegen, gezonde voeding, gezonde lucht en een veilig dak boven ons hoofd, maar ook kennis en waardering van onze onderlinge verschillen.

De schok in de samenleving die corona teweegbrengt, biedt ons ook kansen. Meer waardering voor de wezenlijke rol van zowel mannen als vrouwen in het huishouden en de opvoeding van kinderen. Meer waardering van het contact tussen generaties, zodat we allemaal een rol als mantelzorger op ons kunnen nemen. Meer waardering voor kinderopvang en onderwijs: kansen voor álle kinderen vergroten door hen op jonge leeftijd vanuit de overheid onderwijssteunende voorzieningen te scheppen. Zo ondersteunen we ouders beter en ontstaat ruimte voor een gelijkwaardige inbreng aan de samenleving door zowel vrouwen als mannen.

Straks, als het virus getemd is, gaan we terug. Maar waarnaar gaan we terug? Naar onze oude, bekende rollen en patronen? Of ontstaat er een ‘nieuw normaal’? Hebben we ervaren wat uiteindelijk écht belangrijk was? Dat persoonlijke contact, die kwetsbaarheid. Laten we de kansen nu omzetten in een nieuwe realiteit. Een andere verdeling van de taken in huis en van de zorg voor kinderen en ouderen. Een andere waardering van de verdeling van werk en zorg.

Verbinding, empathie en openheid blijken nu cruciaal. Maar ook daadkracht, efficiëntie en solidariteit zijn onontbeerlijk. In deze coronatijd blijken vrouwelijke waarden in de zorg essentieel te zijn. Als vrouwenorganisaties focussen we op de verschillende facetten die van invloed zijn op het functioneren van vrouwen in de zorg. Als mens, maar ook in de rol van professional of patiënt. Met het beeld van de roos zetten we de waardering voor de vrouwelijke manier van werken centraal.

Hoe houden we dat vast? Koesteren we die roos of blijkt het toch een klaproos? De klaproos bloeit maar korte tijd; echte rozen zijn sterker en bloeien lang als je goed voor ze zorgt. Als we met elkaar de samenleving mooier laten worden na deze bijzondere periode, hebben we een heleboel bereikt dankzij een klein virus.

Koop hier het gehele digitale quarantainenummer van OPZIJ. In deze editie ook een artikel van onze VN Vrouwenvertegenwoordiger Angela Maas.

Kerngroep
De kerngroep 'Vrouw, Gezondheid en Zorg ' is een samenwerking van VN Vrouwenvertegenwoordiger Angela Maas met lidorganisaties VNVA, NOVA, KNOV en de NVR.