2015 - VNVA Corrie Hermannprijs Symposium
Terugblik door Clara Peters
Impressie van het symposium ”Gendersensitieve geneeskunde Van utopie naar klinische praktijk” ter gelegenheid van de uitreiking van de Corrie Hermannprijs aan vasculair internist Jeanine Roeters-van Lennep op 10 oktober 2015.
VNVA voorzitter Sylvia Buis leidde het symposium in met de vraag: Durven we wel rekening te houden met man-vrouwverschillen in de spreekkamer? En als we dat niet doen, wat kan dat voor gevolgen hebben?
Angela Maas, hoogleraar cardiologie voor vrouwen in het Radboud MC Nijmegen, tevens oud winnares van de prijs stelde Jeanine en haar werk aan ons voor: het belang van sekse en gender in de geneeskunde wordt langzamerhand steeds beter gezien. Genderspecifieke geneeskunde kan in de toekomst de zorg niet alleen voor vrouwen maar ook voor mannen verbeteren. Op haar eigen bescheiden manier maakt Jeanine in haar werk duidelijk dat dit niet alleen een vrouwenzaak is maar dat ook mannen hierbij betrokken moeten worden.
De eerste spreekster was Antoinette Maassen van de Brink, farmacoloog. Zij gaf aan, met migraine als voorbeeld, dat het belangrijk is dat genderrelevante aspecten ook al meegenomen worden in basaal onderzoek bij bijvoorbeeld cellenonderzoek of proefdieronderzoek(mannelijk of vrouwelijk). Er zijn niet alleen bepaalde genen, die eerder bij vrouwen of juist bij mannen tot expressie komen, maar ook biologische factoren, waardoor bepaalde aandoeningen meer bij mannen of vrouwen voorkomen, of waardoor een aandoening zich anders uit of anders op geneesmiddelen reageert. Zo kan basaal onderzoek naar de invloed van vrouwelijke geslachtshormonen op voor migraine belangrijke processen (zoals vaatverwijding en –vernauwing)uiteindelijk leiden tot een betere behandelmethode voor het individu (man of vrouw).
Na een lopende lunch maakte Hans Duvekot (gynaecoloog-perinatoloog in het Erasmus MC Rotterdam)ons duidelijk dat een zwangerschap eigenlijk een stresstest is (of als je daarvoor kiest een fietsproef) voor een gezond leven in de toekomst. Er ontstaan tijdens een zwangerschap enorme veranderingen in verschillende orgaansystemen maar vooral in je hartvaatstelsel (50% hogere hartfunctie, 50% meer bloedvolume). Bij 20% van alle zwangerschappen treden complicaties op.
Vooral de complicaties die ingrijpen op de hemodynamiek (toxicose, (pre)eclampsie) blijken op latere leeftijd gecorreleerd met het optreden van hartvaatziekten. Deze groep vrouwen zou dus preventief geholpen kunnen worden door vroegtijdig leefstijladvies en eerdere behandeling van risicofactoren.
Professor Eric Meuleman, uroloog aan het VUMC te Amsterdam praatte ons bij over het relatief vaak voorkomen van urogenitale verouderingsklachten (plasklachten, erectiestoornissen en testosterontekort (hypogonadisme)) met name bij mannen met metabool syndroom en naast symptomatische medicatie het belang van een leefstijlprogramma gericht op klachtenvermindering en gezondheidswinst, hoewel dit in de 2e lijn nog moeilijk van de grond leek te komen.
Dr. Maryam Kavousi, epidemioloog-onderzoeker in het Erasmus MC, pleitte ervoor om meer rekening te houden met geslachtsverschillen in epidemiologisch onderzoek naar hartvaatziekten. De laatste jaren is duidelijk geworden dat niet alleen het sterftepercentage aan hartvaatziekten bij vrouwen hoger is dan mannen (52% versus 42%) i.t.t. tot wat altijd werd verondersteld, maar ook dat vrouwen hun eigen risico op het ontwikkelen van een hartvaatziekte ernstig onderschatten, ondanks campagnes als “Women at Heart”en “Go Red for Women”.
Tenslotte de prijswinnares, Jeanine Roeters van Lennep zelf aan het woord: zij begon met het grafschrift van Julia Saturnina, een van de vroegst bekende vrouwelijke artsen uit de 2e eeuw na Christus. Ze vertelde vervolgens dat vrouwen nog steeds vergeleken met mannen minder snel bepaalde medische behandelingen en diagnostische procedures aangeboden krijgen– tenzij ze zich als man gedragen. Dit staat bekend als het Yentlsyndroom (naar de film Yentl waarin Barbra Streisand zich als jongen moet verkleden om op een Joodse school te worden toegelaten). Haar pleidooi is dat het erkennen, herkennen en uiteindelijk toepassen van sekse- en gendersensitieve factoren in onderzoek, opleiding en in de praktijk de gezondheidszorg voor zowel vrouwen als mannen verbetert. Zeker door samenwerking in multidisciplinaire teams van zowel vrouwen als mannen kan sekse en gender in alle vormen van wetenschap worden geïmplementeerd. En zo eindigen we bij de Dans van Matisse, die vijf naakte, vrouwelijke figuren toont, die ronddansen in een kring en daarbij elkaars hand vasthouden, haar keuze voor de afbeelding op de voorkant van het symposiumboekje.
Fotoverslag
Fotograaf: Maarten van Haaff
